Most stacha

Wyjątkowa i rekordowa budowla

Most Stacha jest rekordową kamienną budowlą znajdującą się w Znamirowicach. Most został wzniesiony nad głębokim jarem w latach 70-tych XX wieku. Most i drogę budował własnoręcznie jeden człowiek – Pan Jan Stach, który podkreśla również wkład swojej żony w sukces końcowy.

Stosunkowo niewielki potok górski (charakter okresowy) płynący w dnie głębokiego jaru, przepływa pod mostem poprzez tunel sklepiony kolebkowo. Tunel ma wysokość ok. 3 m, a szerokość ok. 2 m. W celu zmniejszenia szybkości przepływu wody pod mostem, nachylenie koryta potoku przed tunelem jest zmniejszone, a za mostem następuje większy spadek. Takie rozwiązanie dodatkowo usuwa nadmiar wody stojącej w samym tunelu. Dodatkowe opory dla przepływającej wody, szczególnie po intensywnych opadach deszczu stanowią twarde skały fliszu karpackiego, z którego jest zbudowane koryto potoku. Obecnie sam potok jest długości ok. 1,5 km, a ujście ma w rozlewisku sztucznego Jeziora Rożnowskiego.

Wysokość budowli wynosi ok. 16 m, długość ok. 12 m, a szerokość 6 m. Most Stacha jest uważany na świecie za największy most kamienny zbudowany przez jednego człowieka. Pan Jan Stach pracę rozpoczął pod koniec lat 60-tych XX wieku. Po około 3 latach budowy most był już przejezdny.

Kamienne ściany po obu stronach mostu są poprowadzone na linii łuku, zapewniając konstrukcji odpowiednią sztywność i wytrzymałość. Szerokość drogi szutrowej poprowadzonej przez most umożliwia swobodne mijanie się pojazdów. Brzegi drogi są zabezpieczone murkami o wysokości niecałego metra.

Most Stacha od strony potoku.

Głównym powodem, dla którego Jan Stach zdecydował się wznieść tę imponującą budowlę był brak drogi dojazdowej do jego gospodarstwa, znajdującego się w pobliskim przysiółku Zapaść. Jedyny możliwy dojazd odbywał się przez drogę sąsiada, ten jednak zabronił Stachowi z niej korzystać. Powodem był konflikt osobisty Pana Stacha z sąsiadem. W związku z tym gospodarz wybudował własną drogę o długości ok. 500 metrów i skonstruował kamienny most nad jarem. Niezwykła determinacja Jana Stacha, który praktycznie samodzielnie wybudował ten przejazd, była szeroko omawiana i opisywana. Obecnie oprócz w pełni funkcjonalnej, uczęszczanej przeprawy mostowej o wysokiej nośności, most stał się znaną miejscową atrakcją, często odwiedzaną przez turystów. W planach jest umieszczenie przy moście tablicy lub nawet postumentu, z podstawowymi informacjami o niezwykłej konstrukcji.

Z Panem Janem mieliśmy możliwość pierwszy raz porozmawiać osobiście latem 2007 roku. Miał wtedy 89 lat, a spotkaliśmy go w trakcie pracy, gdy sam wykonywał drobne prace konserwacyjne przy moście. Okazał się osobą bardzo sympatyczną, skromną i komunikatywną. Chętnie opowiadał o swoim osiągnięciu budowlanym, co go skłoniło do tego, z jakimi problemami się borykał.

Most Stacha znajduje się po prawej stronie drogi z Tęgoborza do Znamirowic. Jadąc samochodem należy zjechać z głównej trasy Nowy Sącz – Brzesko w miejscowości Tęgoborze – boczną drogę wskazuje drogowskaz do Znamirowic. Droga początkowo prowadzi blisko brzegu Jeziora Rożnowskiego, a następnie oddala się wspinając się na pobliskie wzgórza. Dojeżdżamy do Znamirowic, mijamy dobrze oznakowany zjazd do Yacht Clubu PTTK. Po kilkuset metrach droga asfaltowa wychodzi z lasu na przestrzeń widokową. Na ostrym zakręcie w lewo od drogi głównej odchodzi w dół utwardzona droga szutrowa. Tutaj warto pozostawić samochód i udać się w kilkuminutowy spacer drogą polną kierując się cały czas w dół wzdłuż lasu. Po ok. 200-tu metrach wędrówki dochodzimy do celu. W okolice mostu prowadzi również niebieski szlak turystyczny.

Źródło informacji: Serwis www.pogorza.pl