Jak powstały skały

Formy skałkowe w Karpatach fliszowych

Formy skałkowe w Karpatach fliszowych spotyka się rzadko, tylko w obrębie niektórych kompleksów skalnych. Utwory te, to głównie grubo ławicowe, gruboziarniste piaskowce i zlepieńce, charakteryzujące się zmienną ilością i nierównomiernym rozmieszczeniem spoiwa. Występujące w rezerwacie utwory to piaskowce ciężkowickie. Osadziły się one pierwotnie jako luźny materiał w basenie morskim w okresie trzeciorzędu. Materiał ten dzięki diagenezie przeobraził się w skałę zwięzłą. Podczas diagenezy w miejscach gdzie ilość spoiwa była większa utworzyły się formy konkrecyjne (dzisiejsze skałki), które tkwiły w obrębie słabo spojonych osadów. W ten sposób już podczas przeobrażania osadu luźnego w zwięzły, na dnie basenu morskiego powstały naturalne strefy, z których w późniejszym okresie wymodelowane zostały formy skalne.

Następnie ruchy górotwórcze spowodowały wyniesienie, przemieszczenie i sfałdowanie fliszowych utworów skalnych. Ostateczne modelowanie powierzchni skałek przypadło na okres polodowcowy i trwa do dziś. Głównymi czynnikami, które kształtowały i nadal kształtują ich powierzchnię są procesy wietrzenia i erozji.

Na trasie wędrówki przez rezerwat (niebieski szlak turystyczny) znajdują się najciekawsze i najatrakcyjniejsze formy skalne charakteryzujące się nie tylko okazałymi wymiarami i oryginalnymi kształtami (baszty, ambony, platformy, grzędy i grzyby skalne, progi, nawisy), ale również interesującymi strukturami sedymentacyjnymi piaskowców (różne typy warstwowań), mikrorzeźbą powstałą przy udziale procesów wietrzeniowych (struktury komórkowe, struktury arkadowe, powłoki cementacyjne). Na powierzchni skałek można obserwować zachodzące obecnie procesy wietrzenia prowadzące do powolnego rozpadu skałek.

Opracowanie tekstu: Zespół Parków Krajobrazowych Pogórza w Tarnowie